Ολόκληρη η συνέντευξη του Ράντι Χάουαρντ

Κύριε Χάουαρντ, ποια είναι τα επόμενα βήματα σε σχέση με την απόκτηση των F-35 από την ελληνική Πολεμική Αεροπορία;

Αντιλαμβάνομαι ότι το LOA (σ.σ.: Η επίσημη επιστολή προσφοράς και αποδοχής, Letter Of Acceptance) έχει φτάσει εδώ και θα ξεκινήσει η προβλεπόμενη διαδικασία. Για να καταλήξουμε στο LOΑ, έγιναν πολλές συναντήσεις και συζητήσεις, που πάνε πίσω αρκετά χρόνια. Πιθανότατα θα έχουμε τώρα ορισμένες τελικές συνομιλίες με την αμερικανική κυβέρνηση και θα συντονίσουμε τις απαραίτητες ενέργειες. Ως προς το πότε θα ολοκληρωθούν όλα αυτά, αυτό μάλλον είναι μια ερώτηση που πρέπει να θέσετε στην ελληνική κυβέρνηση, στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας και στην Πολεμική Αεροπορία. Γνωρίζω ότι υπάρχει μια διαδικασία για να ληφθούν όλες οι εγκρίσεις και είμαστε αισιόδοξοι ότι θα προχωρήσουν αρκετά γρήγορα.

Αν πάνε λοιπόν γρήγορα, όπως λέτε, πότε θα φτάσει το πρώτο μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς στην Ελλάδα;

Θα το περιγράψω λίγο πιο γενικά. Μεσολαβούν, τυπικά, τρία με τέσσερα χρόνια από την υπογραφή των συμβολαίων μέχρι την παραγωγή του αεροσκάφους. Αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα για έναν διεθνή πελάτη όπως η Ελλάδα το γεγονός ότι θα βάλουν το δικό τους αίτημα μαζί με αυτά των ΗΠΑ και διεθνών εταίρων κι έτσι θα έχουν το όφελος της οικονομίας κλίμακος. Αν έχεις ένα συμβόλαιο για 20 αεροσκάφη και είσαι μόνος σου, η τιμή μπορεί να είναι πολύ υψηλότερη. Αλλά επειδή είσαι μέρος μιας παραγωγής 150 αεροσκαφών ετησίως, αυτό σου επιτρέπει μια λύση πιο προσιτή. Συνεπώς, το αίτημα της Ελλάδας θα μπει με αυτά των ΗΠΑ και άλλων συμμετεχουσών χωρών και αυτό θα αποτυπωθεί σε ένα συμβόλαιο κάποιους μήνες μετά την υπογραφή του LOA. Και 3-4 χρόνια μετά είναι ένα τυπικό χρονικό διάστημα για την πρώτη παράδοση. Το πρώτο αεροσκάφος θα πρέπει να μπει σε ένα κέντρο εκπαίδευσης, ώστε να ξεκινήσουμε να εκπαιδεύουμε τους Ελληνες πιλότους. Αμέσως μετά, τα αεροσκάφη θα αρχίσουν να εμφανίζονται στην Ελλάδα.

Γιατί μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα χρειάζεται τα -ακριβά- μαχητικά αεροσκάφη πέμπτης γενιάς;

Αυτό είναι περισσότερο μια φιλοσοφική ερώτηση! Πάμε πρώτα στο κόστος: Στην πραγματικότητα, τα F-35 κοστίζουν το ίδιο ή και λιγότερο από τα προηγούμενης γενιάς αεροσκάφη. Και αν συγκρίνεις το F-35 με τα Eurofighter, τα Rafale, τα F-15, ακόμα και με τα δικά μας F-16, είναι ένα αεροσκάφος σε πολύ ανταγωνιστική τιμή. Και ο λόγος, όπως ανέφερα νωρίτερα, είναι πως τα άλλα αεροσκάφη παράγονται με ρυθμό 2 με 3 τον μήνα, ενώ τα F-35 περίπου 12 με 13 τον μήνα. Είναι μια οικονομία κλίμακος, που επιτρέπει μακροπρόθεσμα συμβόλαια, μεγαλύτερες επενδύσεις, για να παραχθούν μεγαλύτερες ποσότητες αεροσκαφών. Κι έτσι οι τιμές πώλησης πέφτουν. Αυτό συνιστά ένα σημαντικό όφελος για την Ελλάδα και κάθε άλλη χώρα. Συνεπώς, διαφωνώ με την αντίληψη ότι είναι ένα ακριβό αεροσκάφος, τουλάχιστον σε σύγκριση με τα άλλα. Δεν είναι. Ολα τα μαχητικά αεροσκάφη είναι ακριβά. Υπάρχει πολύ υψηλή τεχνολογία. Συνεπώς, απαιτεί πολλή σκέψη από κάθε χώρα: Πού θα δαπανήσω τα χρήματά μου; Εν προκειμένω, στη συλλογική στρατηγική άμυνα. Εχουμε δει τα τελευταία δύο χρόνια, ειδικά εδώ στην Ευρώπη, και την τελευταία δεκαετία σε όλο τον κόσμο την απίστευτη αύξηση των απειλών που όλοι αντιμετωπίζουμε. Κι έτσι επενδύουμε. Αυτό πράττουμε ως έθνη που αγαπάμε την ειρήνη. Επενδύουμε στην εθνική ασφάλεια. Εχουμε δει αυτή την επένδυση ειδικά στα F-35 ιδίως στην Ευρώπη: στη Φινλανδία, την Ελβετία, τη Γερμανία και τώρα στην Τσεχία. Οι χώρες επενδύουν στην εθνική τους άμυνα, γιατί αγαπούν την ελευθερία τους.

Σε μια πιο τεχνική ερώτηση τώρα. Τα «ελληνικά» F-35 θα είναι Βlock 4; Με τι πυραύλους θα είναι εξοπλισμένα;

Δεν είμαι έτοιμος εδώ σήμερα να μπω στο βάθος των απαιτήσεων. Θα ήταν μια καλή ερώτηση να κάνετε στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας ή στην Πολεμική Αεροπορία – ποιες είναι οι απαιτήσεις σας ως προς τον εξοπλισμό; Δεν νομίζω να υπάρχει κανένα θέμα ως προς το τι απαιτήσεις έχουν και το τι θα εγκριθεί. Τελικά, εκτιμώ το TR-3, Block 4. Είναι το καλύτερο μαχητικό αεροσκάφος στον πλανήτη. Πρόκειται για μια τεράστια αναβάθμιση. Συνολικά, μιλάμε για 75 συγκεκριμένες αναβαθμίσεις στις ικανότητές του. Από το ραντάρ, το σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου, το σύστημα εντοπισμού στόχων, το νέο λογισμικό, το σύστημα στο πιλοτήριο – πρόκειται για μια εξαιρετική αναβάθμιση.

Αρα η Ελλάδα θα πάρει αυτό το μοντέλο;

Ναι. Ο,τι παραδίδουμε από το προσεχές καλοκαίρι και μετά έχει το TR-3, το hardware και το software που περιλαμβάνει.

Η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία θα μπορούσε να συμμετάσχει στο πρόγραμμα των F-35;

Εχουμε κάνει αυτές τις συζητήσεις. Συναντήθηκα και με εκπροσώπους του υπουργείου την περασμένη εβδομάδα. Πρέπει να εργαστούμε πάνω στις λεπτομέρειες για το πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό. Εχουμε μια σχέση δεκαετιών με την ΕΑΒ, που είναι ουσιαστικής σημασίας για την παραγωγή των F-16. Συμμετέχει επίσης στην αναβάθμιση του υφιστάμενου στόλου των F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας. Εμείς τα παραδίδουμε, αλλά εκείνοι παράγουν ορισμένα τμήματα των F-16. Είμαι αισιόδοξος ότι θα μπορέσουμε να δουλέψουμε πάνω στις λεπτομέρειες, που θα προσφέρουν κάποιο επίπεδο παραγωγής ή συμμετοχής ή έναν υποστηρικτικό ρόλο στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία.

Βρίσκεται σε εξέλιξη το πρόγραμμα αναβάθμισης των «ελληνικών» F-16 στην εκδοχή Viper. Πόσα αεροσκάφη αφορά συνολικά και πότε θα ολοκληρωθεί;

Αν αφήσουμε στην άκρη τα Block 30, υπάρχει μια συζήτηση που έχει λάβει αρκετή δημοσιότητα και αφορά τα κάπως παλιότερα F-16 Block 50 και 52. Ενώ πριν από κάποια χρόνια συζητούσαμε για να αναβαθμίσουμε ορισμένα από τα συστήματα, τώρα πλέον συζητάμε κατά βάση να τα φέρουμε σε έναν κοινό τύπο με το πρόγραμμα αναβάθμισης που είναι σε εξέλιξη. Οπότε αναβαθμίζουμε συνολικά 83 F-16 Block 52 και 38 Block 50 στον τύπο Viper. Ηδη, νομίζω, έχουμε παραδώσει 18 από τα 83 και οι παραδόσεις θα συνεχιστούν μέσα στα επόμενα χρόνια. Δεν μπορείς να τα ετοιμάσεις όλα μονομιάς! Υπάρχει, άλλωστε, συγκεκριμένος αριθμός θέσεων όπου μπορεί να γίνει η εγκατάσταση του εξοπλισμού. Το πρόγραμμα θα συνεχιστεί. Για τα άλλα 38 που συζητάμε, εκτιμώ ότι εξαρτάται από κάποιες εσωτερικές διαδικασίες, προτεραιοποίηση απαιτήσεων. Και από συζητήσεις με τη Lockheed και την αμερικανική κυβέρνηση, για να υπάρχει υπογεγραμμένη συμφωνία και συμβόλαιο. Και μετά θα ρίξουμε απλώς αυτά στη συνέχεια του συνεχιζόμενου προγράμματος αναβάθμισης. Είναι σωστή σκέψη και απόφαση να βάλεις όλα τα Block 50, 52 και 52+ σε έναν κοινό τύπο. Θα είναι πιο οικονομικό να το διαχειρίζεσαι, να το λειτουργείς και φέρνει μεγαλύτερες ικανότητες σε βάθος χρόνου. Είναι, κατά την άποψή μου, μια πολύ καλή επένδυση.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά