«Η Ελευσίνα διαμορφώνει τη σύγχρονη ταυτότητά της συνδυάζοντας την αρχαιολογική και βιομηχανική ιστορία της με τις υποδομές που αποκτά ως πολιτιστικής πρωτεύουσα», ανέφερε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2023 είναι πλέον η Ελευσίνα. Τα δύο «πρόσωπά» της Ελευσίνας, εκείνο των αρχαίων χρόνων με το έντονο πολιτιστικό στοιχείο και τους αρχαιολογικούς χώρους και αυτό της σύγχρονης εποχής, με τις βιομηχανίες και το εργατικό δυναμικό που έφτανε εδώ από όλα τα σημεία της χώρας, ενώνονται μέσα από μια σειρά καλλιτεχνικών δρώμενων στην Τελετή Έναρξης.
Τα Μυστήρια Μετάβασης είναι στην ουσία μια επίκληση στο σπουδαίο παρελθόν της Ελευσίνας. Επίκεντρο του προγράμματος και της δράσης για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα είναι το παράκτιο μέτωπο της Ελευσίνας, εκεί όπου έφτασαν οι τρεις πομπές της τελετής, με τελική κατάληξη το ιστορικό Ελαιουργείο της πόλης.
Η πομπή των εθνοτοπικών συλλόγων της Ελευσίνας
Πρώτη πομπή αυτή των εθνοτοπικών συλλόγων της Ελευσίνας. Το Ελευσίνιο Κίνημα, υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια της Τζένης Αργυρίου και του Βασίλη Γεροδήμου, άρχισε να καταφτάνει κατά ομάδες στην παραλία, από διαφορετικά σημεία της πόλης, πλημμυρίζοντας τους δρόμους με παραδοσιακές μουσικές και χορούς από τους διαφορετικούς τόπους καταγωγής αυτών των συλλόγων.
Με τις παραδοσιακές στολές του τόπου τους, με τη μουσική και τους παραδοσιακούς χορούς, πέτυχαν τη διασύνδεση με τις ρίζες. Από την Κέρκυρα και τη Χίο, από την Πελοπόννησο και την Ήπειρο, από την Κρήτη και τον Πόντο, οι πρόγονοί τους είχαν φτάσει κάποτε στην Ελευσίνα, καθώς η πόλη αυτή αποτέλεσε προορισμό εσωτερικής μετανάστευσης. Άνθρωποι από όλα τα σημεία της χώρας έφταναν εδώ για να δουλέψουν στις βιομηχανίες της περιοχής και στο ναυπηγείο.
Οι εθνοτοπικοί σύλλογοι σαν ποτάμια μέσα στο τοπίο της πόλης και σαν αρτηρίες στο αστικό σώμα, ενώθηκαν στην παραλία για να συνθέσουν στη συνέχεια ένα πολυμορφικό σώμα.
Η πομπή των Ημεροδρόμων
Αμέσως μετά εισήλθε στο Ελαιουργείο η πομπή των Ημεροδρόμων. Περιπατητές από όλη την Ελλάδα ξεκίνησαν το μεσημέρι από τον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού και βάδισαν τα 21χλμ. της Ιεράς Οδού, σε μια διασύνδεση της Αθήνας με την Ελευσίνα.
Κατά τη διάρκεια της άφιξης των πομπών Νύμφες εμφανίζονταν αναπάντεχα, σε κινησιολογική επιμέλεια του Κωνσταντίνου Ρήγου και ενδυματολογική της Όλγας Καραβερβέρη.
Η τρίτη πομπή ήρθε από την Ευρώπη. Η καλλιτεχνική ομάδα της Αμβέρσας TimeCircus, μαζί με το πλοίο ξηράς Landship, διένυσε πεζή 3.000 χλμ. σε 9 μήνες, στη μεγαλύτερη προσκυνηματική πομπή στην ιστορία της Ελευσίνας. Μαζί τους και τα τρία σκυλάκια της ομάδας, που συντρόφευσαν τους καλλιτέχνες σε όλη τη διαδρομή και σε όλες τις καιρικές συνθήκες που συνάντησαν στα διάφορα σημεία αυτής της ευρωπαϊκής διαδρομής.
Οι κάτοικοι και οι επισκέπτες
Στο τέλος, οι κάτοικοι και οι επισκέπτες αποτέλεσαν μία ακόμη άτυπη πομπή. Ο κόσμος έχει κατακλύσει την παραλία, ζώντας κάθε στιγμή αυτής της μοναδικής εμπειρίας και διατηρώντας αμείωτο τον ενθουσιασμό του, καθώς η πόλη των αρχαίων Μυστηρίων για την «έλευση» της Περσεφόνης, βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού πολιτιστικού ενδιαφέροντος.
Ο χαιρετισμός της Σακελλαροπούλου
Χαιρετισμό πραγματοποίησε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, κατά την τελετή έναρξης της εκδήλωσης «2023 Ελευσίνα- Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης».
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδωσε το παρών στα πλαίσια της έναρξης της τελετής.
Η ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας
«Τριάντα οκτώ χρόνια μετά τη δημιουργία του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης από τη Μελίνα Μερκούρη, μια τέταρτη ελληνική πόλη, μετά την Αθήνα το 1985, τη Θεσσαλονίκη το 1997 και την Πάτρα το 2006, υποδέχεται τον θεσμό.
Πόλη ιερή κατά την αρχαιότητα, βιομηχανική κατά τον εικοστό αιώνα, κακοποιημένη βάναυσα από την άναρχη ανάπτυξη την οποία επέβαλε η πίεση της ανάγκης αλλά και η αντιπνευματικότητα της σύγχρονης εποχής, η Ελευσίνα διατηρεί, ωστόσο, αινιγματικά γόνιμο και ποιητικό, το βίωμα μιας συνύπαρξης: της αρχαίας θρησκείας με τη χριστιανική, του ειδυλλιακού αττικού τοπίου με τον βιομηχανικό βανδαλισμό, της μεταβιομηχανικής αμηχανίας με την αναζήτηση επικοινωνίας και την επάνοδο στις ανθρωπιστικές και πολιτιστικές αξίες.
Άλλωστε, όπως σημείωνε ο Αμερικανός συγγραφέας και λάτρης του ελληνικού τοπίου Χένρι Μίλερ στον «Κολοσσό του Μαρουσιού», «Στην πραγματικότητα, η Ελευσίνα είναι ανέπαφη. Τα παλιά συντρίμμια, η διασπορά, το θρυμμάτισμα, η σκόνη είμαστε εμείς. Η Ελευσίνα ζει με μια ζωή αιώνια, ανάμεσα σ’ έναν κόσμο που βρίσκεται στην αγωνία του ψυχομαχητού».
Μπαίνω στον πειρασμό να συνδέσω τον καταστατικό μύθο της πόλης, την αρπαγή της Περσεφόνης, με την εικόνα της Ελευσίνας όπως μας την παρέδωσε ο εικοστός αιώνας, αλλά και με τις προοπτικές της στον αιώνα που διανύουμε: η βία που άσκησε ο Άδης στο πρόσωπο της κόρης της θεάς Δήμητρας ισοδυναμεί με τον βιασμό του φυσικού τοπίου· ο συμβολικός πυρήνας του μύθου, ο θάνατος και η αναγέννηση, μεταφέρεται στο σήμερα ως μια κυριολεκτική ανάδυση νέας ζωής μέσα από την φθορά και την ερήμωση των περασμένων δεκαετιών.
Σήμερα, η Ελευσίνα διαμορφώνει τη σύγχρονη ταυτότητά της συνδυάζοντας την αρχαιολογική και βιομηχανική ιστορία της με τις νέες υποδομές που αποκτά χάρη στην ανακήρυξή της ως πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2023. Στο ιερό της χώμα, στο πλούσιο πολιτισμικό της υπέδαφος, φυτεύεται ο σπόρος της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, θυμίζοντάς μας τον περίφημο στίχο από τις Χοηφόρους του Αισχύλου, του Ελευσίνιου τραγωδού: «σμικροῦ γένοιτ᾽ ἂν σπέρματος μέγας πυθμήν». Και καθώς αυτός ο σπόρος μόνο μικρός δεν είναι, πιστεύω ακράδαντα ότι το δέντρο του πολιτισμού που θα φουντώσει στην πόλη θα δώσει πλούσιο καρπό για τα χρόνια που θα’ ρθουν. Πολύφυλλο, γεμάτο χυμούς, θα απλώσει τα κλαδιά του ενώνοντας τα σύγχρονα ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά εγχειρήματα και θα αναδείξει, σε όλη τη διάρκεια του έτους, το νόημα των πολιτιστικών συναντήσεων, της ελεύθερης ανταλλαγής ιδεών, γνώσης και δημιουργίας, της παραγωγικής αλληλεπίδρασης ανάμεσα στους πολιτισμούς και του αισθήματος του συνανήκειν σε μια ευρύτερη πατρίδα, την Ευρώπη.
Συγχαίρω ολόψυχα όσους εργάστηκαν με πίστη και αυταπάρνηση για την υλοποίηση του μεγάλου πολιτιστικού γεγονότος που εγκαινιάζουμε σήμερα».
